- حقیقت نوروز
- روایت جالبی درباره نوروز
- تحلیل باطنی روایات نوروز
- تحلیل عرفانی از نوروز
- نقش نوروز در تمرین شادی در تحولات معنوی
آیت الله استاد حسن رمضانی: نوروز مرکب از نو و روز یعنی روز جدید و تازه است.
در اصطلاح هم برای اولین روز از روزهای سال جدید شمسی که اول بهار است گفته می‌شود و ایرانیان از قدیم الایام این روز را روز جشن و شادی قرار می‌دادند. روز پایان سردی و آغاز فصل رویش و گرمی و چون سابقش سرماست و بعدش هم گرما خواهد شد نوروز حالت اعتدال دارد و براساس هیئت قدیم خورشید و بر اساس هیئت جدید زمین به نقطۀ اعتدال ربیعی می‌رسد.
این سنتی است که به نام ایرانی ثبت شده و دیگران هم اگر دارند تحت تاثیر ایرانیان بوده‌اند
روایت جامع درباره نوروز
معلی بن خنیس روایت جامع و جالبی درباره عید نوروز از امام صادق علیه‌السلام نقل کرده است که علامه مجلسی در بحار الانوار، صاحب وسائل در وسائل الشیعه و محدث نوری در مستدرک الوسائل آن را نقل کرده‌اند.
برخی از فرازهای روایت چنین است؛
امام صادق علیه‌السلام به معلی می‌فرماید: «أَنَّ يَوْمَ النَّيْرُوزِ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي أَخَذَ فِيهِ النَّبِيُّ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ الْعَهْدَ بِغَدِيرِ خُمٍّ» نوروز روزی است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برای امیرمومنان علی علیه‌السلام عهد ولایت را در غدیر خم گرفت. «فَأَقَرُّوا لَهُ بِالْوَلَايَةِ» و مردم هم اقرار کردند… «وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي وَجَّهَ فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ عَلِيّاً إِلَى وَادِي الْجِنِّ وَ أَخَذَ عَلَيْهِمُ الْعُهُودَ وَ الْمَوَاثِيقَ» نوروز روزی است که رسول خدا (ص) علی (ص) را به وادی جن فرستاد و از آنها عهد و میثاق گرفت. «وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي ظَفِرَ فِيهِ بِأَهْلِ النَّهْرَوَانِ» روزی است که علی (ع) بر اهل نهروان پیروز شد … «وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي فِيهِ يَظْهَرُ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَيْتِ» روزی است که حضرت مهدی (عج) در آن روز، ظهور می‌کند…. «وَ مَا مِنْ يَوْمِ نَيْرُوزٍ إِلَّا وَ نَحْنُ نَتَوَقَّعُ فِيهِ الْفَرَجَ» هیچ نوروزی فرا نمی‌رسد مگر اینکه در آن، توقع ظهور داریم. «لِأَنَّهُ مِنْ أَيَّامِنَا حَفِظَهُ الْفُرْسُ وَ ضَيَّعْتُمُوهُ» چراکه نوروز از ایام ماست؛ ایرانیان حفظش کردند و شما عرب ضایعش کردید. روایت مفصل است.
در روایت مفصل دیگر نیز معلی بن خنیس از امام صادق (ع) نقل کرده روز نوروز خدمت امام رسیدم. حضرت فرمود آیا امروز را می‌شناسی؟ گفتم فدایت شوم این روزی است که عجم (ایرانیان) آن را بزرگ می‌شمارند و به همدیگر هدیه می‌دهند. «فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقُ وَ الْبَيْتِ الْعَتِيقِ الَّذِي بِمَكَّةَ مَا هَذَا إِلَّا لِأَمْرٍ قَدِيمٍ أُفَسِّرُهُ لَكَ حَتَّى تَفْهَمَهُ» حضرت صادق علیه‌السلام فرمود: قسم به این خانه خدا این یک ریشه در امری کهن دارد که آن را تفسیر می‌کنم تا بفهمی…. «فَقَالَ يَا مُعَلَّى إِنَّ يَوْمَ النَّيْرُوزِ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي أَخَذَ اللَّهُ فِيهِ مَوَاثِيقَ الْعِبَادِ أَنْ يَعْبُدُوهُ وَ لَا يُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ أَنْ يُؤْمِنُوا بِرُسُلِهِ وَ حُجَجِهِ وَ أَنْ يُؤْمِنُوا بِالْأَئِمَّةِ» نوروز روزی است که خداوند در آن، از بندگان، میثاق گرفت تا او را بپرستند و شریکی برایش نگیرند. به پیامبران و حجت‌های الهی و ائمه ایمان بیاورند.
«وَ هُوَ أَوَّلُ يَوْمٍ طَلَعَتْ فِيهِ الشَّمْسُ» نوروز، اولین روزی است که خورشید در آن طلوع کرده است. «وَ هَبَّتْ بِهِ الرِّيَاحُ» بادها به وزیدن گرفت «وَ خُلِقَتْ فِيهِ زَهْرَةُ الْأَرْضِ» در این روز زمین شکوفا شد «وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي اسْتَوَتْ فِيهِ سَفِينَةُ نُوحٍ عَلَى الْجُودِيِّ» روزی است که کشتی نوح بر جودی مستقر شد …
«وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي حَمَلَ فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَنْكِبِهِ حَتَّى رَمَى أَصْنَامَ قُرَيْشٍ مِنْ فَوْقِ الْبَيْتِ الْحَرَامِ فَهَشَمَهَا» این روزی است که رسول خدا (ص) امیرمومنان علی (ع) را بر دوشش سوار کرد تا بتهای قریش را از بالای بیت الله الحرام به پایین پرتاب کند و آنها را در هم شکست ….
«وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي أَمَرَ النَّبِيُّ أَصْحَابَهُ أَنْ يُبَايِعُوا عَلِيّاً بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِينَ» روزی است که پیامبر (ص) برای امیرمومنان علی (ع) از اصحابش بیعت گرفت…. تقریبا مثل روایت قبلی است.
درایت و فهم صحیح روایت
صرف نظر از بررسی سندی این روایت که مباحث مخصوص به خود را دارد، سوالی که ابتدا به ذهن می‌رسد این است که آیا واقعا همه این وقایع و حوادث در نوروز یا دست‌کم ایام نوروز اتفاق افتاده است؟
شاید مقداری غریب به نظر برسد.