تحولی که امام در عرفان اسلامی ایجاد کرد

آیت الله استاد حسن رمضانی: اگر به میراث عرفانی خودمان باز گردیم، بهترین وجه آن را در وجود حضرت امام خواهیم دید

به تعبیر دیگر، آنچه را که امام دارا بود امری جدید، ابتکاری غیر مسبوق به سابقه نیست بلکه در راستای همان عرفان اصیل اسلامی است که خاستگاهش شرع مقدس اسلام و مروّجان و مدافعان آن افرادی مانند محی‌الدین بن عربی و صدر‌الدین قونوی و … هستند. از این رو اگر ما به میراث عرفانی خودمان باز گردیم آن را به بهترین وجه، تازه، خالص و مجسم، در وجود حضرت امام (ره) می‌توانیم مشاهده کنیم.

امام با تدریس عرفان و نوشتن آثار عرفانی قوی و بزرگداشت بزرگانی مثل ابن عربی و صدر المتالهین جان تازه ای به عرفان بخشید.
آیت ‌الله حسن رمضانی در پاسخ به این سؤال که امام خمینی (ره) چه تحولی را در حوزه عرفان اسلامی در مقایسه با قبل و بعد از انقلاب به وجود آوردند، گفتند:

عرفان و درس‌ های عرفانی در حوزه‌ های قبل از انقلاب، در خفا برگزار می‌ شد و هیچ گاه به طور علنی از عرفان دفاع نمی‌ شد.

امام(ره) با توجه به پایگاه شخصیتی عرفانی که داشتند در صحبت‌ ها، سخنرانی‌ ها و در مقام عمل، طوری عمل می‌ کرد و به گونه‌ ای سخن می‌ گفت که آنچه که کاملاً در خفا بود و مخفیانه از آن دفاع می ‌شد علنا در سخنرانی ‌ها و در درس‌ های عمومی خود مطرح می‌ کرد.

علامه طباطبایی (ره) می‌ فرمودند ما در محضر اساتید خود، مباحث عرفانی را فرا می‌ گرفتیم، سفره را پهن می‌ کردیم، چند تکه نان هم در آن سفره بود و کتاب «تمهید القواعد» نیز در دست ما بود. اگر کسی می‌ آمد که از قبل، پیش‌ بینی نشده بود و ما با او آشنا نبودیم کتاب‌ ها را زیر سفره می‌ گذاشتیم و مشغول خوردن نان می‌ شدیم که یعنی اکنون جلسه، جلسه سفره است و ما مشغول خوردن غذا هستیم.
قبل از امام(ره) این گونه کتاب «تمهید القواعد» را می‌خواندند. خود علامه طباطبایی نیز کتاب تمهید را مخفیانه به شاگردان بسیار معدود تدریس کردند اما اکنون تابلوی «تمهید القواعد»، آشکارا در همه جا نصب می ‌شود و بیان می‌ شود در فلان جا، فلان ساعت درس تمهید القواعد برگزار می‌ شود. شرح فصوص تدریس می شود، مصباح الانس تدریس می شود. اسفار تدریس می شود.
این اوج و آن حضیض، به وضع قبلی عرفان و تحولی که توسط حضرت امام (ره) در آن فضا به وجود آمد باز می‌ گردد که با آمدن خودشان و با مطرح شدن افکارشان عنوان شد.